Pilo Zyba
JANIS RICOS
AKUARELE
Ditët e fundit me diell të vjeshtës - varka peshkimi
Të trishta që kthehen në mbrëmje,
Anës detit kinkaleritë mbyllur, përpara derës së xhamtë
të kafenesë
të ngadalta gjestet e erës,
oktapodin në sofat godet një peshkatar,
pulbardhat në shkëlqimin e ujit
varen si maska të vogla prej gipsi.
Ah, ajo vajzë fqinje me rrobat e ngushta,
Me duart e ashpra të punës, me barin e njomë në flokë,
Me aromën e sapunit mëngjesor në hapin e saj,
Me dy jargavanë të hershëm të lulëzuar në durimin e saj,
Ka një push nëne në prekje, thua se e morën retë prapa maleve,
Larg – larg, të ndreqë dhomat e tyre,
Të lajë ndërresat e të pikëlluarve? Mirmbrëma ylli im i mbrëmjes, tha,
Është e vetmuar shtëpia jonë.Nuk erdhi ende.
Porta ka mbetur si libër i mbyllur.
Koha veshrëndë, molën tërheq duke pirë llullën vet,
As britma, as heshtje, as kënga nuk e kthen pas.
Në grinë e dritares një degë ku vareshin katër yje,
Të ishin ato tonat të paktën, kish thënë. Nuk janë.
Jashtë në lagje zëra fëmijësh.Një aromë gështënjash të pjekura.
Zbatharake vjeshta me xhepat mbushur me fara luledielli të kripura.
Hija e observatorit fisarmonika e një të verbri dhe një kitarë,
Dy fëmijë të heshtur që shëtisin në stacion zënë dorë për dore.
Dhe vrenjtet. Në qoshen e rrugës shurron furrëtari.
Nuk mbeti asgjë,
Vetëm varkat në gjëmimin e furtunës
Do kërcasin tani dërrasat e tyre, do të njomen.
Nuk do durojnë deri vitin tjetër.
PO BIE MBRËMJA
U shua perëndimi në pasqyrën e dhomës së gjumit.
Prej kohësh gjimnazistët janë kthyer në shtëpi.
I thellë qielli, i trishtuar, i heshtur
Dhe nëpër xhama hija e tij qumështi.
Të hidhura shtëpitë e peshkatarëve,
Si athere kur ishim të vegjël dhe krejt vetëm iku nëna,
Dhe gjëmon fishkëllima e anijes mes kabinave
Aty në vëndet bosh ku ishin valixhet ngjyrë kafe.
Shërbëtori ndez llambën e dhomës së ngrënies
Dhe dalin nga hija fytyrat e largëta,
Ashtu , si gjahtari zbraz çantën në mbulesën blu
Dhe bien zogj të verdhë me krahë të mbyllur.
I NJËJTI YLL
Strehët e lagura shkëlqejnë nën dritën e henës.
Në boçen e tyre mbyllen gratë. Të fshihen në shtëpi nxitojnë
Edhe pak po të qëndrojnë në prag, hëna do t’i shikojë tek qajnë.
Ai dyshon mes çdo pasqyre
Një tjetër grua, të tejdukshme, të përjashtuar
Mes lakuriqësisë saj,
Sado që të duash ta zgjosh, nuk zgjohet.
Ra në gjumë duke nuhatur një yll.
Dhe ai nuhat po të njëjtin yll duke qëndruar pa gjumë.
VERË
Të katërta dritaret në dhomë varin
Katërvargësha të rimuar nga diell dhe det.
Një lulëkuqe e vetmuar është një sahat i vogël
Në dorën e verës, që të tregojë
Ora është dymbëdhjetë, mesdotë.
Dhe kështu ndjen mes gishtave të diellit
Flokët e kapur mes dritës e ajrit të të mbajnë të lirë.
THJESHTËSI
Fshihem pas gjërave të thjeshta, që të më gjeni;
Po të mos më gjeni, do gjeni gjërat,
Do prekni ato që ka prekur dora ime,
Do takoni gjurmët e duarve tona.
Hëna e gushtit shkëlqen në kuzhinë
Si tenxhere e kallaisur ( për çka u them kështu ndodh)
Ndriçon shtëpinë e zbrazët dhe heshtjen e gjunjëzuar
të shtëpisë,
heshtja e gjunjëzuar mbetet gjithmonë.
Çdo fjalë është një portë daljeje
Për një përpjekje shpesh herë pa qëllim
Dhe atherë është një fjalë e vërtetë,
Tek ngulmon për takim.
KALIMI PRANVEROR I NJË GRUAJE
Kaloi në rrugicën e bardhë përballë,
E hijshme, mes sigurisë së pa faj të bukurisë së saj.
Dita ishte e artë dhe e dëndur. Trupi i gruas
Në çdo lëvizje, linte një zbrazëti në ajër,
Pikërisht në formën e trupit. Kështu prapa
Mbesnin një sërë statujash të tejdukshme, gjer tutje,
Deri në kthesën e rugës ku humbi. At’herë
Menjëherë u zbraz dita.U ulën grilat në dyqanin e luleve,
Ndërsa statujat e tejdukshme, të zhveshura, mermeroheshin
Deri në skaj të horizontit si një varg pemësh
Dhe një shi i hollë fillojë të bjerë mbi supet e tyre të mermerta.
NGA BRËNDA APO NGA JASHTË
Është një ngjyrë e kuqe e furishme, si e qeshura,
Në atë strehë, ndërmjet pemëve,
Është dhe ngjyra e shkurtët e hijes së një dege sipër ujit.
Një grua bëri një gjest ajror sikur do mbërthente fustanin
Me zërin e një zogu. Dhe ndjeva i habitur
Që hyja aq thjeshtë mes zërit tim.
Më lart
Vetëm një gjethe krejt e gjelbër sundon në peizazh
Dhe zëmra vendoset kaq mirë te bota
Si çelsi t der e shtëpisë sime. Do ta hap...
DRITË
Një degëz bajame
Përpara dritares
Një degëz vetëm
Të fsheh gjysmën e fshatit.
Dashuria me pëllëmbë
Të fsheh botën të tërë.
Mbetet vetëm drita.
FALËNDERIM
Ti nuk do të më thuash faleminderit,
Si nuk u thua faleminderit rrahjeve të zëmrës tënde
Që gdhëndin fytyrën e jetës sime.
Por unë do të të them faleminderit
Se e di borxhin që të kam.
Ky falënderim është kënga ime.
PO TË MOS E DIJE
Po të mos dije se Ai të shikon,
Po të mos ishe i sigurtë për frymëmarrjen e yjeve
Prapa reve të mëdha,
Po të mos dëgjoje buzëqeshjen e Tij pritëse
Pas telave të shiut,
Si do të ngrohje netët e tua
Si do të ecje për aq kohë
Jashtë mureve ku mbijnë
Gjëmba dhe hithra,
Rreth një kulle pafund të lartë
Që s’ka dritare,
Që s’ka as portë as shkallë?
AKUARELE
Ditët e fundit me diell të vjeshtës - varka peshkimi
Të trishta që kthehen në mbrëmje,
Anës detit kinkaleritë mbyllur, përpara derës së xhamtë
të kafenesë
të ngadalta gjestet e erës,
oktapodin në sofat godet një peshkatar,
pulbardhat në shkëlqimin e ujit
varen si maska të vogla prej gipsi.
Ah, ajo vajzë fqinje me rrobat e ngushta,
Me duart e ashpra të punës, me barin e njomë në flokë,
Me aromën e sapunit mëngjesor në hapin e saj,
Me dy jargavanë të hershëm të lulëzuar në durimin e saj,
Ka një push nëne në prekje, thua se e morën retë prapa maleve,
Larg – larg, të ndreqë dhomat e tyre,
Të lajë ndërresat e të pikëlluarve? Mirmbrëma ylli im i mbrëmjes, tha,
Është e vetmuar shtëpia jonë.Nuk erdhi ende.
Porta ka mbetur si libër i mbyllur.
Koha veshrëndë, molën tërheq duke pirë llullën vet,
As britma, as heshtje, as kënga nuk e kthen pas.
Në grinë e dritares një degë ku vareshin katër yje,
Të ishin ato tonat të paktën, kish thënë. Nuk janë.
Jashtë në lagje zëra fëmijësh.Një aromë gështënjash të pjekura.
Zbatharake vjeshta me xhepat mbushur me fara luledielli të kripura.
Hija e observatorit fisarmonika e një të verbri dhe një kitarë,
Dy fëmijë të heshtur që shëtisin në stacion zënë dorë për dore.
Dhe vrenjtet. Në qoshen e rrugës shurron furrëtari.
Nuk mbeti asgjë,
Vetëm varkat në gjëmimin e furtunës
Do kërcasin tani dërrasat e tyre, do të njomen.
Nuk do durojnë deri vitin tjetër.
PO BIE MBRËMJA
U shua perëndimi në pasqyrën e dhomës së gjumit.
Prej kohësh gjimnazistët janë kthyer në shtëpi.
I thellë qielli, i trishtuar, i heshtur
Dhe nëpër xhama hija e tij qumështi.
Të hidhura shtëpitë e peshkatarëve,
Si athere kur ishim të vegjël dhe krejt vetëm iku nëna,
Dhe gjëmon fishkëllima e anijes mes kabinave
Aty në vëndet bosh ku ishin valixhet ngjyrë kafe.
Shërbëtori ndez llambën e dhomës së ngrënies
Dhe dalin nga hija fytyrat e largëta,
Ashtu , si gjahtari zbraz çantën në mbulesën blu
Dhe bien zogj të verdhë me krahë të mbyllur.
I NJËJTI YLL
Strehët e lagura shkëlqejnë nën dritën e henës.
Në boçen e tyre mbyllen gratë. Të fshihen në shtëpi nxitojnë
Edhe pak po të qëndrojnë në prag, hëna do t’i shikojë tek qajnë.
Ai dyshon mes çdo pasqyre
Një tjetër grua, të tejdukshme, të përjashtuar
Mes lakuriqësisë saj,
Sado që të duash ta zgjosh, nuk zgjohet.
Ra në gjumë duke nuhatur një yll.
Dhe ai nuhat po të njëjtin yll duke qëndruar pa gjumë.
VERË
Të katërta dritaret në dhomë varin
Katërvargësha të rimuar nga diell dhe det.
Një lulëkuqe e vetmuar është një sahat i vogël
Në dorën e verës, që të tregojë
Ora është dymbëdhjetë, mesdotë.
Dhe kështu ndjen mes gishtave të diellit
Flokët e kapur mes dritës e ajrit të të mbajnë të lirë.
THJESHTËSI
Fshihem pas gjërave të thjeshta, që të më gjeni;
Po të mos më gjeni, do gjeni gjërat,
Do prekni ato që ka prekur dora ime,
Do takoni gjurmët e duarve tona.
Hëna e gushtit shkëlqen në kuzhinë
Si tenxhere e kallaisur ( për çka u them kështu ndodh)
Ndriçon shtëpinë e zbrazët dhe heshtjen e gjunjëzuar
të shtëpisë,
heshtja e gjunjëzuar mbetet gjithmonë.
Çdo fjalë është një portë daljeje
Për një përpjekje shpesh herë pa qëllim
Dhe atherë është një fjalë e vërtetë,
Tek ngulmon për takim.
KALIMI PRANVEROR I NJË GRUAJE
Kaloi në rrugicën e bardhë përballë,
E hijshme, mes sigurisë së pa faj të bukurisë së saj.
Dita ishte e artë dhe e dëndur. Trupi i gruas
Në çdo lëvizje, linte një zbrazëti në ajër,
Pikërisht në formën e trupit. Kështu prapa
Mbesnin një sërë statujash të tejdukshme, gjer tutje,
Deri në kthesën e rugës ku humbi. At’herë
Menjëherë u zbraz dita.U ulën grilat në dyqanin e luleve,
Ndërsa statujat e tejdukshme, të zhveshura, mermeroheshin
Deri në skaj të horizontit si një varg pemësh
Dhe një shi i hollë fillojë të bjerë mbi supet e tyre të mermerta.
NGA BRËNDA APO NGA JASHTË
Është një ngjyrë e kuqe e furishme, si e qeshura,
Në atë strehë, ndërmjet pemëve,
Është dhe ngjyra e shkurtët e hijes së një dege sipër ujit.
Një grua bëri një gjest ajror sikur do mbërthente fustanin
Me zërin e një zogu. Dhe ndjeva i habitur
Që hyja aq thjeshtë mes zërit tim.
Më lart
Vetëm një gjethe krejt e gjelbër sundon në peizazh
Dhe zëmra vendoset kaq mirë te bota
Si çelsi t der e shtëpisë sime. Do ta hap...
DRITË
Një degëz bajame
Përpara dritares
Një degëz vetëm
Të fsheh gjysmën e fshatit.
Dashuria me pëllëmbë
Të fsheh botën të tërë.
Mbetet vetëm drita.
FALËNDERIM
Ti nuk do të më thuash faleminderit,
Si nuk u thua faleminderit rrahjeve të zëmrës tënde
Që gdhëndin fytyrën e jetës sime.
Por unë do të të them faleminderit
Se e di borxhin që të kam.
Ky falënderim është kënga ime.
PO TË MOS E DIJE
Po të mos dije se Ai të shikon,
Po të mos ishe i sigurtë për frymëmarrjen e yjeve
Prapa reve të mëdha,
Po të mos dëgjoje buzëqeshjen e Tij pritëse
Pas telave të shiut,
Si do të ngrohje netët e tua
Si do të ecje për aq kohë
Jashtë mureve ku mbijnë
Gjëmba dhe hithra,
Rreth një kulle pafund të lartë
Që s’ka dritare,
Që s’ka as portë as shkallë?